6 onmisbare ingrediënten voor een goed leiderschapsprogramma
Het is belangrijker dan ooit in deze vluchtige wereld: even afremmen, vertragen en stilstaan. Tijd nemen voor reflectie is onmisbaar als je het maximale uit leiderschap wilt halen. Ben je op zoek naar een goed leiderschapsprogramma gericht op het onderwijs, voor jezelf of misschien wel voor je team? Check dan deze 6 ingrediënten.
Je hoeft maar even op Google rond te speuren en je ziet het meteen: leiderschapsprogramma’s zijn er in overvloed. De vraag is alleen, welke past het beste bij jou? Waar haal jij het meeste uit en wat kun je op de korte én lange termijn toepassen in jouw loopbaan? Sjoerd Molenaar, organisatiepsycholoog, adviseur en opleider deelt graag zijn kennis en tips voor leiders in het onderwijs.
“De beste leiderschapsprogramma’s zijn een co-creatie
tussen begeleiders en deelnemers.”
– Sjoerd Molenaar – adviseur –
1. Deelnemers aan het roer
Eén standaard programma voor alle deelnemers? Daar gelooft Sjoerd niet in. “Soms worden mensen naar een opleiding gestuurd omdat het van ‘de baas’ moet. Vaak valt het dan een beetje tegen. De cursusleider bepaalt de inhoud en iedereen volgt hetzelfde pad. Maar ieder mens is anders!
De beste leiderschapsprogramma’s zijn een co-creatie tussen trainers en deelnemers. Waarbij jij centraal staat en jouw vraagstuk leidend is voor de invulling van het programma. Als deelnemer heb jij de regie. Als je in de lead bent van jouw leren, leert dat makkelijker en leer je meer. Je bent dan betrokken en bezig met wat jij belangrijk vindt.”
Wat die vraagstukken dan precies zijn, verschilt per persoon en functie. Sommige directeuren zijn klaar voor een volgende stap en vragen zich af of besturen iets voor hen zou kunnen zijn. Want dat is toch een bijzondere rol in onderwijsland. Anderen lopen tegen meer praktische vragen aan zoals ‘hoe krijg ik mijn mensen in beweging’ of ‘hoe pak ik dat verandertraject aan’.
Sjoerd ziet de inhoud van de opleiding het liefst heel gevarieerd. “Wat ik sterk vind, is als de sessies afwisselend zijn waarbij niet één persoon alle kennis in pacht heeft. Denk aan korte workshops, lezingen van experts, gastsprekers maar ook deelnemers die zelf een onderdeel verzorgen. Daarnaast is het belangrijk dat er voldoende tijd is voor zelfreflectie, voor gesprekken én voor lekker veel beweging. Dus niet alleen stilzitten en luisteren, maar actief aan de slag met jouw leervraag.”
2. Een veilige setting
Het kan best spannend zijn, dat leren. “Als je echt iets wilt leren, moet je durven vertellen wat je dwarszit. Waar je last van hebt. Jezelf openstellen”, vertelt Sjoerd. “Het is essentieel dat tijdens zo’n leiderschapsprogramma een veilige sfeer wordt gecreëerd. Zodat mensen zich senang voelen en dingen durven delen. Daarbij is de balans tussen serieus bezig zijn en plezier hebben key. Hard werken, maar zeker ook hard ontspannen. Het moet wel leuk blijven.”
3. Tijd om te vertragen
Hard werken, een overvolle agenda en continue 10 ballen in de lucht houden? Check. Dat doen we vrijwel allemaal. Leidinggevenden zijn daarnaast ook veel bezig met het beste halen uit hun teamleden. Maar, hoeveel tijd nemen zij voor zichzelf? “Ik zie in de praktijk dat veel schoolleiders zelf te weinig reflecteren. Daarvoor moet je namelijk even stilstaan. Maar die tijd nemen ze vaak niet”, aldus Sjoerd.
Een goede opleiding voldoet daarin. Als je op zoek bent naar een sterk leiderschapsprogramma, kijk dan of er genoeg tijd is om achterover te leunen. Even afstand nemen van de alledaagse hectiek, het liefst in een compleet andere omgeving. Want een andere context zorgt ervoor dat je anders naar dingen gaat kijken. Dan pas kun je jezelf intrigerende vragen stellen.
“Ik zie in de praktijk dat veel schoolleiders en bestuurders
te weinig tijd nemen voor zelfreflectie.”
– Sjoerd Molenaar – adviseur –
4. Goede gesprekspartners
Vaak zie je bij cursussen dat vooral de trainer aan het woord is. Terwijl je ook heel veel van elkaar kunt leren. Leren gaat verder dan alleen theorieën uit een boek of tijdens een training. Het is mooi als je een spiegel voorgehouden krijgt. Dat je nadenkt over waarom je dingen op een bepaalde manier doet en wat het effect is.
Een zeer effectieve manier om dit boven water te krijgen, is gesprekken aangaan met andere deelnemers en leren van elkaar. Alleen al jouw situatie en vraagstuk onder woorden brengen, kan verhelderend zijn. Bovendien krijg je zo vaak andere verrassende inzichten aangereikt. Kies daarom voor een programma waar aandacht is voor leren van en met elkaar.
5. Aan de slag in de praktijk
De grootste uitdaging van iedere opleiding is: hoe zorgen we ervoor dat het beklijft? Vaak is het zo dat wanneer mensen weer terugkomen in de hectiek van een werkdag, alle goede voornemens en inzichten naar de achtergrond verdwijnen. Zonde! Daarom is het belangrijk dat er tijdens de training al ruimte is om het geleerde in de praktijk te brengen. Ga het doen. En bestudeer daarna de effecten. Actie-leren heet dat.
Daarbij kun je bepaalde situaties ook praktisch oefenen. Denk aan het voeren van lastige gesprekken met een trainingsacteur. Ook hiervoor geldt; kies voor veilige, kleine groepen. Daarbij is een logboek nuttig om ervaringen op te schrijven. Deelnemers onthouden deze dan beter en kunnen later nog eens terugblikken. Een goede training heeft dus aandacht voor een duurzaam effect en zorgt ervoor dat deelnemers ook op de lange termijn baat hebben bij de opgedane inzichten.”
6. Hup, aan de wandel
Er is de laatste jaren steeds meer aandacht voor; bewegen houdt onze hersenen gezond. Heel de dag stilzitten in een zuurstofarme zaal bevordert jouw ontwikkeling niet. “Ik ben ervan overtuigd dat leren beter gaat als je in letterlijk zelf in beweging komt. Kies daarom het liefst voor een leiderschapsprogramma waarbij je regelmatig een frisse neus haalt, de natuur in. Samen met een maatje, al wandelend, kauwen op een intrigerende vraag, gaat vaak een stuk makkelijker”, aldus Sjoerd.
Beteor Opleidingen
Ook Beteor organiseert verschillende leiderschapsprogramma’s. En natuurlijk bevatten deze alle hierboven beschreven ingrediënten, die ook nog eens ondersteund worden door de laatste wetenschappelijke inzichten. Meer informatie hierover vind je op onze website.
Sjoerd sluit af met nog één vraag: “Leren is investeren. Wanneer heb jij voor het laatst in jezelf geïnvesteerd?”